Święta w Ameryce, paszporty i obywatelstwo

- Święta Bożego Narodzenia w Ameryce wyglądają inaczej niż w Polsce?

Wiktor Cichecki: - Z pewnością. Obserwując Nowy Jork mam wrażenie, że święta zaczynają się tu dużo wcześniej niż u nas, a szczególny nacisk kładziony jest na dekoracje, zakupy czy jarmarki świąteczne. Dla moich amerykańskich znajomych okres świąteczny stanowi okazję do spotykania się z przyjaciółmi w szerszym gronie. W Polsce święta mają wymiar bardziej rodzinny i kameralny. Każde z tych miejsc obchodzi święta na swój sposób, ale łączy je atmosfera.

Anna Wańczyk: - Dla mnie święta to czas spędzony z bliskimi i radość z ich obecności. Kultywowanie tradycji jest ważne, jednak po wielu latach, w których Boże Narodzenie spędzałam daleko od Polski, to właśnie czas z rodziną i przyjaciółmi, bez pośpiechu i trosk życia codziennego, jest dla mnie najważniejszy. 

- Wróćmy do Waszej pracy. Jak teraz najprościej zapisać się na wymianę paszportu?

W.C: - Zapisanie się na wizytę paszportową w Konsulacie nie jest przesadnie skomplikowane. Nie ma również problemu z uzyskaniem terminu wizyty, jak zdarzało się w okresie pandemii. Zapisy odbywają się on-line przez stronę e-Konsulat. Po wejściu na naszą stronę i wybraniu kraju oraz typu wizyty paszportowej, zapisanie się zajmuje zazwyczaj kilka minut. Co do zasady codziennie w dni robocze o godz. 20:00 (8PM) udostępniamy kilkadziesiąt miejsc.

- A jak wymienić paszport na nowy?

W.C: - W zdecydowanej większości przypadków wymiana paszportu jest stosunkowo prosta i szybka. Nie muszą Państwo wypełniać żadnych wniosków przed wizytą – wystarczy przynieść ze sobą aktualne zdjęcie, stary paszport oraz ważne ID. W przypadku pierwszych paszportów dzieci należy przynieść również polski akt urodzenia oraz zgodę drugiego rodzica na wydanie paszportu. Z roku na rok odnotowujemy coraz większe zainteresowanie uzyskaniem polskiego paszportu. Należy jednak pamiętać, że jeśli paszport jest zbyt stary i jego ważność wygasła więcej niż 10 lat temu, rekomendujemy kontakt z naszym Wydziałem przed wizytą paszportową. Może się okazać, że konieczne będzie wcześniejsze potwierdzenie obywatelstwa polskiego przez urząd wojewódzki w Polsce. Jest to nieco bardziej skomplikowana i czasochłonna procedura, dlatego warto jest ją rozpocząć jak najwcześniej. W przypadku zmiany nazwiska lub bardziej skomplikowanych spraw, zachęcam do kontaktu z nami poprzez e-mail ([email protected]).

- Kto i jak może uzyskać polskie obywatelstwo?

A.W: - Są różne drogi do uzyskania polskiego obywatelstwa. Nabycie obywatelstwa polskiego z mocy prawa ma miejsce np. w przypadku osoby, której co najmniej jedno z rodziców posiada obywatelstwo polskie. W tym miejscu warto podkreślić, że dopóki dziecko jest małoletnie, wystarczy zarejestrować zagraniczny akt urodzenia dziecka w Polsce. Można to zrobić m.in. za pośrednictwem Konsulatu. Nie ma zatem konieczności składania osobno „wniosku o obywatelstwo”, o co często jesteśmy pytani. Po otrzymaniu polskiego odpisu aktu urodzenia rodzice małoletniego dziecka mogą złożyć wniosek o wydanie dla niego pierwszego paszportu. Sytuacja komplikuje się natomiast w momencie, gdy urodzona za granicą osoba ukończy 18 lat. Jeżeli przed osiągnięciem pełnoletności dziecko nie miało polskiego paszportu ani dowodu osobistego, należy najpierw złożyć wniosek o potwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego. Ten proces jest bardzo czasochłonny. Czas oczekiwania na decyzję może wynieść nawet 14 miesięcy. Wówczas dopiero po otrzymaniu decyzji potwierdzającej obywatelstwo oraz zarejestrowaniu jego aktu urodzenia w Polsce, można złożyć wniosek o polski paszport. Warto zatem postarać się, by uzyskać pierwszy paszport dla dziecka, zanim ukończy ono 18 lat. Jeżeli chodzi o nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP, ta forma właściwa jest dla osób, które nie kwalifikują się na potwierdzenie obywatelstwa polskiego, tj. ich przodkowie utracili obywatelstwo polskie przed ich urodzeniem, bądź opuścili tereny polskie lub Polskę przed 1920 r., czyli przed wejściem w życie pierwszej ustawy o obywatelstwie polskim. W tym przypadku niezwykle ważne jest dokładne i obszerne udokumentowanie zaangażowania oraz działalności na rzecz Polski lub środowisk polskich za granicą czy znajomości języka polskiego, chociaż nie jest ona sprawdzana. Nadanie obywatelstwa polskiego jednemu z rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci, jednak wymagana jest zgoda drugiego rodzica, w postaci oświadczenia składanego przed konsulem.

- Jak można się zapisać na wydarzenia w Konsulacie?

W.C: - Organizujemy różne wydarzenia, które mają na celu promowanie polskiej kultury oraz wzmacnianie relacji polsko-amerykańskich. Część z nich jest skierowana do określonych grup zawodowych, ale mamy też wydarzenia otwarte dla szerszej publiczności. Dlatego, jeśli chcecie Państwo być na bieżąco z organizowanymi przez nas wydarzeniami, polecam śledzenie naszych profili w mediach społecznościowych - Facebooku oraz X. Na każde wydarzenie należy się wcześniej zarejestrować, więc polecam regularne sprawdzanie naszych profili. Polecam również śledzenie działań Instytutu Kultury Polskiej, który organizuje i promuje znakomite wydarzenia literackie, muzyczne czy teatralne.

- Jak Polonia w USA może wziąć udział w najbliższych wyborach prezydenckich w Polsce?

A.C: - Przede wszystkim, aby wziąć udział w wyborach za granicą - prezydenckich czy jakichkolwiek innych - należy posiadać ważny polski paszport. Następnym warunkiem jest rejestracja do spisu wyborców. Polscy konsulowie nie prowadzą stałych spisów wyborców. Zatem jeżeli głosowaliśmy w wyborach do Sejmu i Senatu w 2023 r., czy do Parlamentu Europejskiego w 2024 r., nie oznacza to, że zostaniemy automatycznie wpisani do spisu wyborców przy okazji następnych wyborów. Najłatwiej i najszybciej można zarejestrować się do spisu wyborców poprzez stronę ewybory.msz.gov.pl. Strona jest obecnie nieaktywna, ale za każdym razem uruchamiana jest na około miesiąc przed dniem wyborów. A propos nadchodzących wyborów prezydenckich, w naszym okręgu zostanie utworzonych kilkanaście obwodowych komisji wyborczych: po kilka w Nowym Jorku i New Jersey, ale także na Long Island, w Connecticut, Massachusetts, czy w północnej części stanu Nowy Jork, to jest w Buffalo. Jesteśmy również otwarci na nowe lokalizacje. Ewentualne sugestie miejsc dla utworzenia komisji prosimy przesyłać na adres  [email protected]. Każde zgłoszenie będziemy rozpatrywać osobno.