Uroczystości, upamiętniające ponad milion mieszkańców polskich Kresów dotkniętych wywózkami, odbyły się w niedzielę w Bridgeport w stanie Connecticut. Tradycyjnie Polonia wspominała początek tej tragedii w kościele Św. Michała Archanioła. Organizatorem uroczystości była naczelna prezes Pomocniczego Korpusu Pań przy Stowarzyszeniu Weteranów Armii Polskiej w Ameryce Helena Knapczyk. Obchodząca w tym roku 98. urodziny pani Helena jako dziecko została w nocy 9 lutego wraz z rodziną wygnana z domu w kolonii koło Lwowa. Następnie zostali wraz z innymi rodzinami wsadzeni do bydlęcych wagonów i wywiezieni na wieloletnią tułaczkę, której wielu z nich nie przeżyło. Oprócz pani Heleny, w obchodach wzięli udział osobiście i za pośrednictwem łączy internetowych jeszcze inni sybiracy: Teresa Pławska, Władysław Slanda i Fryderyk Damant.
W uroczystym nabożeństwie udział wzięło wielu znamienitych gości
Uroczystości rozpoczęła msza święta celebrowana przez proboszcza Norberta Siwińskiego w asyście księży Dawida Surmiaka i Krzysztofa Korcza, z oprawą muzyczną Chóru św. Faustyny w Bridgeport pod dyrekcją Joanny Kocab. Obecne były też poczty sztandarowe polonijnych szkół i organizacji. W części oficjalnej prowadząca - Aneta Matuszczyk - przywitała zaproszonych gości, których lista była bardzo długa. Znaleźli się na niej między innymi: Ambasador RP przy ONZ Krzysztof Szczerski, płk. Krzysztof Steć - starszy doradca wojskowy przy Stałym Przedstawicielstwie RP przy ONZ w Nowym Jorku, płk. Mateusz Jaworski - z-ca Attachè Obrony przy Ambasadzie RP w Waszyngtonie, Mateusz Dębowicz - wicekonsul RP w Nowym Jorku, dr Iwona Korga - prezes Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce, Tadeusz Antoniak - komendant naczelny SWAP, Teofil Lachowicz - archiwista SWAP i redaktor czasopisma „Weteran”, Joanna Michalski - przedstawicielka Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej, muzyk Stan Borys, Jadwiga Kopala z Komitetu Głównego Parady Pułaskiego, Piotr Praszkowicz - Wielki Marszałek Parady Pułaskiego 2024 oraz tegoroczny marszałek Arkadiusz Eric Baginski.
Wspomnienia i relacje ocalałych ważniejsze od nauki suchych faktów
Po odśpiewaniu hymnów polskiego i amerykańskiego głos zabrała Helena Knapczyk. Przypomniała zebranym, jak wyglądał ten dzień, kiedy wygnano ją z domu i późniejsze koleje swojego losu. Po wystąpieniu pani Heleny głos zabrał ambasador Szczerski, będący sam potomkiem sybiraków. Później wystąpił historyk dr Teofil Lachowicz, który przedstawił zarys historyczny tamtych tragicznych wydarzeń. W konkluzji swojego przemówienia nawiązał do wcześniejszych słów ambasadora Szczerskiego o różnicy między nauką historii a pamięcią, której najistotniejszym elementem jest kontakt z żywymi świadkami historii. - Ten kontakt i żywa relacja przekazywana z pokolenie na pokolenie jest najważniejsza. Ważniejsza od nauki suchych faktów – powiedział. Następnie krótkie przemówienia wygłosili płk. Mateusz Jaworski, Mateusz Debowicz i Tadeusz Antoniak, który później wręczył w imieniu SWAP medale Ignacego Paderewskiego. Medalem Paderewskiego wyróżnieni zostali na wniosek Heleny Knapczyk: Krzysztof Szczerski, płk. Krzysztof Steć oraz ojciec Norbert Siwński, proboszcz parafii św Michała Archanioła w Bridgeport.
Uczniowie ze Wschodniego Wybrzeża oddali muzyczny hołd ofiarom wywózek
W części artystycznej „Hymn Sybiraków” wykonał Wojciech Bonarowski. Piosenkę „Syberiada” wykonała Sara Kulak z Polskiej Szkoły Sobotniej w Bridgeport. Wiersz „Szerokie Tory” deklamowała Emily Woźniak z PSS w Derby, CT, po której występie piosenkę „Uwierz Polsko” zaśpiewała Kelly Zawadzki z PSS w New Haven, CT. Wiersz Zbigniewa Herberta „Guziki” wyrecytowali z kolei John i Jacob Kozak z Polskiej Szkoły Dokształcającej Gniazda 946 Sokołów Polskich w Manville, NJ. Piosenkę „Zabrali mi chłopca mego” zaśpiewała Kamila Karpowicz z PSS w Derby, CT, a wiersz „ Zrozumieć” wykonali Gabriel Cieślak i Oskar Krzyżewski z SJP w New Britain, CT.
Następnie wystąpili Piotr Kowalczyk z piosenką „Cisza. Modlitwa katyńska” z PSD Gniazda 946 Sokołów Polskich w Manville, NJ, oraz Victoria Kiszkiel z PSS w Stamford, CT, która wydeklamowała wiersz „O Sybirakach”. Po nich, piosenkę „Taki kraj” zaśpiewała Gabriela Bednarz przy akompaniamencie Maximiliana i Tomasza Bednarza z PSS w Wallington, NJ, a potem Weronika Ruska zaśpiewała piosenkę „Czerwone Maki”.
Na koniec sam mistrz Stan Borys deklamował wiersz Cypriana Kamila Norwida „Czy podam się o amnestię”, po którym Chór Polonia z New Britain odśpiewał „Gaude mater Polonia”, „Marsz, marsz Polonia”, „ Tylko we Lwowie” i „Rotę”. Uroczystości zakończyły się wspólną fotografią i poczęstunkiem w dolnej sali kościoła.
