To nie była tylko noc literatury. To była noc, w której Nowy Jork naprawdę słuchał Europy.
– Kolejny raz udowodniliśmy, że Nowy Jork potrzebuje festiwalu literatury z Europy. Frekwencja w tym roku była jeszcze większa niż w poprzednim, a książka Joanny Olczak-Ronikier prezentowana przez Instytut Kultury Polskiej spotkała się z ogromnym zainteresowaniem nowojorskiej publiczności – stwierdził Bartek Remisko, wieloletni kurator programu literackiego w Instytucie Kultury Polskiej w Nowym Jorku.
Joanna Olczak-Ronikier – pisarka, dramatopisarka i laureatka Nagrody Nike - była jedyną reprezentantką Polski podczas Europejskiej Nocy Literatury 23 października. Jej książka „W ogrodzie pamięci (In the Garden of Memory)” była jednym z najczęściej komentowanych tytułów wieczoru. Fragmenty powieści, opowiadającej o losach zasymilowanej żydowskiej rodziny w XX wieku, zaprezentowali tłumaczka Antonia Lloyd-Jones oraz wydawca Peter Osnos. Lektura wprowadziła publiczność w tematykę pamięci, historii i przetrwania w obliczu totalitaryzmów. Olczak-Ronikier ukazuje dramat rodzinny rozgrywający się na tle dwóch systemów zniewolenia – nazistowskiego i komunistycznego – ale jednocześnie opowiada o sile kultury, pamięci i ludzkiej godności.
Szczególne emocje wzbudziła przewidziana po czytaniu dyskusja zatytułowana „Authoritarianism/War and Writing”, w której udział wzięli Artem Chapeye, Antonia Lloyd-Jones i Peter Osnos, a moderował ją Sabir Sultan. Rozmowa stała się niezwykle poruszającym spotkaniem literatury z historią, łącząc refleksję nad trwającą wojną w Ukrainie z dramatem żydowskiej rodziny z okresu II wojny światowej opisanym przez Olczak-Ronikier.
To było wyjątkowe zestawienie: współczesna wojna i wspomnienia o totalitaryzmach z przeszłości. Publiczność reagowała z ogromnym skupieniem, a dyskusja pokazała, że literatura wciąż potrafi budzić empatię i stawiać pytania o kondycję człowieka
– podkreślił Peter Osnos.
– Książka Olczak-Ronikier to głos przeciw zapominaniu. To opowieść o tym, jak historia potrafi wdzierać się w życie jednostki i jak trudno jest z nią żyć – ale też o tym, jak można zachować człowieczeństwo mimo wszystko – dodała Antonia Lloyd-Jones.
W tegorocznej edycji European Literature Night udział wzięli autorzy i tłumacze z jedenastu krajów, m.in. Alois Hotschnig (Austria), Marek Torčík (Czechy), Khuê Pham (Niemcy), Gabija Grušaitė (Litwa), Tobi Lakmaker (Holandia), Katherine Vaz (Portugalia), Liliana Corobca (Rumunia), Ariane Koch (Szwajcaria), Jonas Hassen Khemiri (Szwecja) oraz Artem Chapeye (Ukraina).
European Literature Night, w swojej siódmej edycji, stała się prawdziwym wydarzeniem na nowojorskiej scenie kulturalnej. Z roku na rok rośnie liczba uczestników, a współpraca z instytutami kultury i ośrodkami akademickimi z całej Europy pozwala nowojorczykom poznawać różnorodne głosy literackie naszego kontynentu
– powiedział José Carlos Adão, przedstawiciel EUNIC New York.
Natalia Olbiński, córka znanego malarza Rafała Olbińskiego, stwierdziła z kolei, że to była inspirująca noc. – Wyszłam z głową pełną myśli i torbą pełną książek. Żałuję tylko, że nie mogłam uczestniczyć we wszystkich czytaniach i panelach. Fascynujące było słuchać nowych i uznanych głosów z całej Europy – powiedziała nam.
To ważna inicjatywa, tym bardziej że uczestniczyły w niej również instytuty kultury z innych krajów europejskich. Projekt przyciągnął wielu ludzi. Świetna rozmowa, połączenie historii wojny z obecną sytuacją, z tym, co dzieje się obok nas
– podkreślił Jakub Świetlik, dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku.
